Klik hier voor meer teksten van Bert Danckaert
Wat ver is, is mooi
Artistieke duizendpoot Jean Bernard Koeman maakte onlangs een boek met een verzameling reisfoto’s. Reizen is Koemans tweede natuur en de afgelopen 20 jaar bezocht hij menig uithoek van deze planeet. Met zijn camera maakte hij notities en plukte hij souvenirs, zonder pretentie. We zien uitgestrekte lege landschappen, al dan niet met sporen van menselijke aanwezigheid. We zien neushoorns in Zuid-Afrika en de sneeuw van Zwitserland. Een partijtje snooker op straat in de buitenwijken van Beijing gaat naadloos over in een straatbeeld met politieke affiches in Jericho, Palestina.
Het werk in ‘Everything Beautiful is Far Away’ werd zonder artistieke ambities gefotografeerd maar wordt nu wel als kunstenaarsboek gebundeld in een zeer verzorgde publicatie. De foto’s werden noch chronologisch noch geografisch bij mekaar gebracht, het boek is een intuïtieve en associatieve wandeling doorheen de vele ervaringen die Koeman had tijdens zijn zwerftochten.
Sinologe Els Silvrants-Barclay – die in Beijing woont en het boek mee produceerde – schrijft in haar tekst in ‘Everything Beautiful is Far Away’ over de traditionele shanshui landschapsschilderkunst die sterk verschilt van de Europese visie waarbij de schilder met zijn ezel in het landschap plaatsneemt om er een zo getrouw mogelijke kopie van te maken. De shanshui (letterlijk ‘berg’ en ‘water’) daarentegen was nooit als realistische afbeelding bedoeld. Het is de ervaring van het landschap op de kunstenaar die hier centraal staat. In de shanshui wordt het landschap het vehikel voor een poëtisch idee. Op het eerste gezicht lijkt dat haaks te staan op de fotografische getuigenissen die Koeman de afgelopen twintig jaar bij mekaar fotografeerde: fotografie kan immers niet anders dan de realiteit kopiëren, vanop één plaats en op slechts één moment. Toch weten we dat foto’s een stuk complexer zijn; de reden waarom iemand net op dat moment vanop die bepaalde plek een foto schoot, legt de geschiedenis van het beeld en zijn maker bloot. Ook de montage van de beelden als losse flarden (en niet als narratief parcours) ondersteunt de shanshui-gedachte achter Koemans beeldenverzameling.
Ironisch stelt Koeman dat het ‘recht op de verten’ zou moeten opgenomen worden in de universele verklaring van de rechten van de mens. Die verten leggen een soort parallelle ervaring bloot, alsof er naast het alledaagse leven nog een andere dimensie bestaat, die geopenbaard wordt door de verplaatsing. Tegelijk relativeert Koeman het verre: op één van de foto’s zien we een witte wolf in de sneeuw. Koeman maakte de foto in de dierentuin van Artis, gelegen naast zijn woning in Amsterdam. Wat ver is, blijkt even relatief als de realiteitswaarde van deze foto’s. Maar dat het mooi is, staat als een paal boven water.
Bert DANCKAERT
‘Everything Beautiful is Far Away’ van Jean Bernard Koeman werd uitgegeven door Timezone 8 en kost 30 euro. Hardcover, 144 blz. ISBN: 978-988-17144-9-7
Uit ‘Everything Beautiful is Far Away’ van Jean Bernard Koeman
