Het werk van de Malinese fotograaf Seydou Keïta (1921-2001) vond pas in de vroege jaren 90 zijn weg naar het (Westerse) publiek. Keïta was toen meer dan tien jaar met pensioen en had dus zijn hele oeuvre al bij mekaar gefotografeerd. Keïta’s foto’s brengen de samenleving van de stad Bamako in beeld in een overgangsperiode tussen kosmopolitische Franse kolonie en onafhankelijke hoofdstad. De vroegste foto’s dateren uit de jaren 50. Keïta bleef actief tot zijn pensioen in 1977. Hij werd door zijn vader opgeleid als schrijnwerker, maar toen hij in 1935 van een oom een Kodak Brownie cadeau kreeg, leek zijn toekomst bezegeld. Later verwierf Keïta een grootformaat camera wat hem zeer gedetailleerde foto’s opleverde en hem de mogelijkheid bood om contactafdrukken te maken zonder daarbij een vergroter nodig te hebben. Keïta maakte vooral portretten in opdracht. Hij gebruikte daarbij graag ‘moderne’ objecten zoals een radio of een klok. Vaak zien we die attributen terugkeren en poseren de Afrikanen op hun paasbest tegen achtergronden van doeken met abstracte patronen. Deze foto’s werden gemaakt voor de mensen die er op poseren. We zien trotse vaders met hun kleine kinderen en uitgedoste families. Mensen zoals ze zich willen voordoen en ter ondersteuning van het beeld dat ze van zichzelf willen zien. Erg stereotiep allemaal met poses overgenomen uit Westerse magazines.
Op die manier zitten deze beelden gevangen tussen twee culturen en tonen ze tegelijkertijd een zelfbewuste Afrikaanse realiteit én een geïdealiseerd imago. Wat deze foto’s extra interessant maakt, is het feit dat Keïta vaak iets breder kadreerde dan we zouden verwachten. In een aantal beelden komt de constructie van de setting in beeld omdat we zien waar de achtergronddoeken eindigen en de muur van de studio zichtbaar wordt. Zo kantelt de enscenering terug in een werkelijke situatie, in de werkelijkheid van de enscenering. Op één van de foto’s zien we twee vrouwen en een meisje statig poseren voor een chique auto. Meer dan waarschijnlijk is er geen relatie tussen deze auto en de personen die er voor poseren maar vond Seydou Keïta dit de ideale setting om de geportretteerden meer cachet te geven. Net zoals de radio in Keïta’s studio, is de auto symbool voor rijkdom en vooruitgang. Door opnieuw het kader iets te ruim te nemen, zien we rechts nog de arm en het halve lichaam van de eigenaar van de auto, die bijna buiten beeld wacht tot de opname achter de rug is. In de reflectie van de auto is ook de fotograaf te zien. Hij staat naast zijn camera en overschouwt het toneel dat hij creëert. Alles is echt en toch is het één grote constructie.
Bert DANCKAERT
Seydou Keïta tot 11 juni in 51 Fine Art Photography, Zirkstraat 20, Antwerpen. Open di-za van 13-18u. www.gallery51.com
Foto: Seydou Keïta
