Foto’s van Elinor Carucci in FoMu
Op een armlengte van het lichaam
FoMu gaat de zomer in met vier nieuwe expo’s onder de titel ‘Insight’. Eén ervan brengt het indringende werk van de New Yorkse fotografe Elinor Carucci (Jerusalem, 1971). Haar autobiografische werk toont de meest intieme momenten waarin de fotografe zelf, haar ouders, haar man en sinds kort ook haar tweeling de hoofdrol spelen. Carucci’s foto’s lijken de vraag te stellen hoe dicht je kan komen met de camera.
De afstand die men ten opzichte van de ander kan hebben, wordt opgedeeld in vier zones: de intieme, de persoonlijke, de sociale en de publieke. Elinor Carucci beperkt zich in haar foto’s tot de eerste die zich uitstrekt tot een armlengte rond het lichaam. Het blootleggen van deze ruimte is allesbehalve evident: het is de plaats waar we onze geliefden ontmoeten, waar we alleen zijn met onszelf of mekaars kleine gebreken vaststellen als kwetsbare tekens van de persoonlijkheid. Onze blik vertrekt steeds vanuit de intieme cirkel, hoe ver die blik ook reikt.
Elinor toont het gezin Carucci als een warm nest, maar gaat ook intieme spanningen zoals relatieproblemen met haar man, Eran, niet uit de weg. Ze legt de gezinsintimiteit vast vanuit drie basisrolpatronen: als kind van haar ouders, als echtgenote van haar man en tot slot als jonge moeder van haar kinderen.
Deze foto’s gaan over een jonge vrouw die zich losmaakt uit de ouderlijke constructie om uiteindelijk zelf ouder te worden. Het decor van Carucci’s intieme wereld zijn slaapkamers, badkamers en de ruimtes waar we ons terugtrekken uit grotere sociale cirkels.
Moeder
De moederfiguur en de dubbele kind-moederrelatie is cruciaal in deze psychologische fotografie. Carucci omschrijft ‘de moeder’ als “my natural point of origin. My connection to the world”. Carucci gaat bijzonder open om met de kwetsbaarheid van de intimiteit. Ondanks de nabijheid van haar onderwerp – waardoor alle details zichtbaar zijn – overstijgt ze elke anekdotiek en speelt ze rechtsreeks in op onze eigen intimiteit. De camera is in haar werk niet de onzichtbare ooggetuige maar een medespeler waaraan alle spelers blijkbaar goed gewend geraakt zijn. Elinor Carucci is ook niet de onzichtbare fotograaf áchter het toestel maar plaatst zichzelf ook vaak vóór de camera.
Opvallend zijn een aantal foto’s die van zeer nabij genomen werden zoals de foto van een afdruk van een ritssluiting op de huid (‘Zipper mark’, 1999). Paradoxaal genoeg hebben deze macro opnamen een grotere afstandelijkheid dan de andere foto’s. Het lijkt wel alsof er aan de grens van de intimiteit ook naar binnen toe een barrière bestaat en dat – eens Elinor Carucci extreem dichtbij komt – de emotionaliteit en kwetsbaarheid afnemen. Dat doet evenwel geen afbreuk aan deze foto’s die misschien vooral het pantser van het lichaam blootleggen, de laag waarachter mysteries schuilgaan. Op die manier gebruikt Carucci de huid als metafoor voor geborgenheid of als het omhulsel van de onfotografeerbare wereld.
Lipstick
Omdat Elinor Carucci zo dicht op haar onderwerpen fotografeert, is het scherptegebied soms bijzonder klein. ‘My mother’s lips’ (1997) is daar een mooi voorbeeld van. In een waas van onscherpte en lichte tinten tekenen de met lipstick beschilderde rode lippen van de moeder zich fel af. Het scherptegebied dat zuiver fotografisch ontstaat, wordt symbolisch in Carucci’s werk: een subtiel spel van verhullen en tonen.
De vanzelfsprekendheid van Carucci’s beelden snijdt de pas af van het gevaar om gênant of exhibitionistisch te worden. Elinor Carucci opent de deuren van de geborgenheid van de intieme zone en deelt de broosheid van het vertrouwelijke. De oprechtheid waarmee Carucci zichzelf en de mensen rondom zich bekijkt, is zo ontluisterend dat je deze foto’s voorzichtig gaat lezen. Het is alsof je heimelijk een dagboek doorbladert.
Bert DANCKAERT
De tentoonstelling van Elinor Carucci maakt deel uit van ‘Insight’ en loopt tot 25 september 2011 in FoMu, Waalsekaai 47, Antwerpen. Open di-zo van 10-18u. www.fotomuseum.be
Elinor Carucci, ‘My mother and I’, 2002, © Elinor Carucci, courtesy of Fifty one fine art photography
