Drie projecten van Peter Bialobrzeski in Keulen
Beelden van een uitgekookte samenleving
Van de Duitse fotograaf Peter Bialobrzeski loopt momenteel de tentoonstelling ‘Habitat’ in Forum für Fotografie te Keulen. De expo omvat drie projecten gefotografeerd op drie verschillende plaatsen: de trilogie gaat van Shanghai via Manilla tot Johannesburg. Onlangs verscheen ook het elfde (!) – en meest lijvige – boek van Peter Bialobrzeski. ‘The Raw and the Cooked’ is een overzicht van vooral Aziatische urbane landschappen die deze bijzondere fotograaf de afgelopen tien jaar bij mekaar sprokkelde.
Peter Bialobrzeski (Wolfsburg, 1961) is één van die fotografen die – net zoals bijvoorbeeld Carl De Keyzer – journalistiek en kunst naadloos weet te verweven. Sociale betrokkenheid is de primaire aanleiding om tot beelden te komen. Actuele wereldproblemen zoals overbevolking, ecologie en armoede liggen aan de basis van Bialobrzeski’s fotowerk dat zowel in documentaire magazines als in kunstgaleries getoond wordt.
In Forum für Fotografie toont Bialobrzeski drie series waarvan er twee in boekvorm verschenen: ‘Case Study Homes’ en ‘Informal Arrangements’. De derde reeks ‘!Nail Houses?’ (2010) kwam tot stand in Shanghai en toont kleine woningen die moeten wijken voor het meedogenloze oprukkende beton van wolkenkrabbers en shopping malls. Vaak kunnen we in de halfafgebroken huizen binnengluren. We zijn getuige van een intimiteit die ondertussen al met grond gelijk gemaakt is. Op de achtergrond zien we de torenhoge nieuwbouw van onpersoonlijke gelijkvormigheid.
Uniforme esthetiek
‘Case Study Homes’ is een verzameling van foto’s van woningen in een sloppenwijk van Manilla. Ze hangen in een Becheriaans raster van kleine lijsten. De titel verwijst naar een naoorlogs woningproject in de Verenigde Staten waarbij goedkope modelwoningen ontwikkeld werden. Het is een ironische verwijzing naar de pragmatisch geconstrueerde gammele huisjes waar mensen in grote armoede trachten te overleven. Het levert een uniforme esthetiek op die zich gespannen verhoudt tot de sociale laag in dit werk.
‘Informal Arrangements’ is dan weer een serie interieurs, gemaakt in een sloppenwijk van Johannesburg. Vaak zijn de sloppenwoningen opgetrokken uit afgedankte reclamepanelen waardoor de commerciële afbeeldingen een dwingende plaats krijgen in de kleine, armetierige leefruimtes. Deze foto’s doen denken aan de foto’s die Walker Evans in de jaren dertig maakte in boerderijen op het Amerikaanse platteland, waar toen grote hongersnood heerste ten gevolge van de crisis.
De expo in Forum für Fotografie is bescheiden, de ruimte is niet erg groot. Toch is dit drieluik een aanrader voor wie in de buurt van Keulen is.
Globalisering
Geen nood voor wie niet tot in het Ruhrgebied geraakt, er zijn immers Bialobrzeski’s boeken en zeer recent is daar ‘The Raw and the Cooked’ bijgekomen, uitgegeven door Hatje Cantz. Deze publicatie bevat meer dan honderd foto’s, gemaakt tussen 2002 en 2011. Bijna alle beelden werden in Azië gemaakt, één buitenbeentje werd in Sao Paolo opgenomen en maakt meteen duidelijk dat dit geen boek over Azië is, maar een project over globalisering en het fenomeen van de megacity. De urbane ruimte is het uitgangspunt. Het boek begint met één van de sloppenwijkfoto’s uit Manilla en eindigt via tussenstops in ondermeer Jakarta, Hanoi, Calcutta, Bangkok, Mumbai, Hongkong, Kuala Lumpur in Singapore, in een labyrint van eindeloze flatgebouwen.
De titel ‘The Raw and the Cooked’ is ontleend aan antropoloog Claude Lévi-Strauss’ bekende werk ‘Mythologica’ die de culinaire termen als metafoor gebruikte voor de overgang van natuur naar cultuur. Net zoals de mens voedsel is beginnen koken (een cultureel fenomeen), is die ook hutjes, huizen, dorpen en steden gaan bouwen. De mensheid is tot monocultuur verworden, stelt Lévi-Strauss, en zo komen we bij Bialobrzeski’s obsessie voor globalisering en immer oprukkende urbanisatie.
Met een technische camera fotografeert Bialobrzeski overzichten van complexe en chaotische structuren in wereldsteden. Vaak gebruikt hij een lange sluitertijd waardoor alle beweging van mensen, auto’s, bromfietsen haast oplost in een stroom van tijd. Daartegenover staan de statische gebouwen en wegen en hier en daar wat vergeten vegetatie. Veel van de foto’s werden bij valavond of in het donker gemaakt waardoor het kunstlicht belangrijker wordt dan het natuurlijke licht – opnieuw haalt de cultuur het van de natuur. De wereld die Bialobrzeski in deze documentaire beelden toont, is van zichzelf vervreemd, wordt haast een fictie. De schoonheid van dit indrukwekkende boek laat je achter met een dubbelzinnig gevoel van onmacht.
Bert DANCKAERT
‘Habitat’ van Peter Bialobrzeski tot 11 maart 2012 in Forum für Fotografie, Schönhauser Strasse 8, Keulen, DE. Open wo-vr van 14-18u, za van 12-18u en zo van 12-16u. Toegang 2 euro. www.forum-fotografie.info
Het boek ‘The Raw and the Cooked’ is een uitgave van Hatje Cantz, 160 blz, 128 kleurenafbeeldingen. 34,90 x 28,80 cm, gebonden. 68 euro. ISBN 978-3-7757-3192-8
Uit ‘The Raw and the Cooked’ van Peter Bialobrzeski
