Oude wijn in nieuwe zakken
Vorige zomer werd op het fotofestival van Arles ‘From Here On’ gepresenteerd: een spraakmakende tentoonstelling met als uitgangspunt dat fotografie sinds het internettijdperk helemaal anders is geworden. We knippen, plakken, remixen en surfen langs de eindeloze mogelijkheden van het web en de digitale speeltuin. FoMu presenteert deze zomer in het kader van de ‘Summer of Photography’ een remake van ‘From Here On’.
‘From Here On’ is een statement over de actuele positie van het medium fotografie door Clément Cheroux, Joan Fontcuberta, Erik Kessels, Martin Parr en Joachim Schmid. In een manifest verklaren ze dat het internet een eindeloze bron aan inspiratie is met haar oppervlakkige, verstorende, banale, intieme… beelden. Alles wat we vandaag nodig hebben is een computer, een mobiele telefoon, een scanner en natuurlijk ogen en hersens. Het is niet langer nodig om met een camera de wereld in te trekken, dat is immers voorbijgestreefd nu er die veel spannendere wereld is van Flickr, Youtube of Google Street View. Het computerscherm is vandaag het venster op de wereld waarin we leven als avatars van gretige voyeurs en/of exhibitionisten.
Size matters
De expo is een opeenstapeling van geslaagde en minder geslaagde verzamelingen, interpretaties en interventies gebaseerd op de internetcultuur. ‘From Here On’ is veeleer de beschrijving van een fenomeen dan een artistiek statement. Frank Schallmaier toont een metershoge collectie stijve penissen, geplukt van gay websites. Flesjes bier, spuitbussen deo of een chocoladereep werden bij wijze van schaalreferentie mee gefotografeerd. ‘Size matters’ in deze ‘lullige’ typologie waarvan je als toeschouwer niet weet of dit nu grappig, dan wel intriest is.
James Howard baseerde zich op zijn spambox om met het beeldend en tekstueel materiaal dat hij hierin vond grote pseudo-reclameposters te creëren in de traditie van de pop-art. Josh Poehlein knutselde dan weer composities in elkaar uit zwaar gecomprimeerde Youtube screenshots. Belangrijke historische gebeurtenissen werden door mekaar gemixt tot ‘ge-jpegde’ eenheidsworst. Toch verbleekt dit werk naast de monumentale jpg-werken die Thomas Ruff zo’n tien jaar geleden begon te maken.
Kuddegeest
Thomas Mailaender infiltreerde in de platte commercie van het web. Zo kan je voor 25 dollar figureren in de vulkaanfoto’s van de Hawaïaanse fotograaf Steve Young: “Choose a background, strike a pose, send us the picture. We will send you back your own Volcano Fantasy Photo.” We zien Mailaender in een gondel of pizza’s bakken op Youngs gloeiende lava.
Te veel werken op deze expo hebben in hun lichtvoetige spel een cynische zwaarte, alsof de wereld ten onder is gegaan aan porno, reclame en surveillance. Kurt Caviezel verzamelde webcambeelden met insecten of vogelstaarten in beeld. Jon Rafman ging dan weer op zoek naar prostituees op Google Street View. Werken die langer blijven hangen zijn de foto’s van Corinne Vionnet die honderden bijna identieke foto’s verzamelde die verschillende toeristen van hetzelfde monument maakten. We zien de Verboden Stad of de Eiffeltoren. Door de enorme hoeveelheid beelden transparant te maken en op mekaar te leggen ontstaat een esthetische interpretatie van de kuddegeest van de modale vakantieganger. Pavel Maria Smejkal baseerde zich voor zijn werk op iconen uit de wereldgeschiedenis maar elimineerde het onderwerp digitaal uit de foto’s. Geen tanks en opstandeling meer in de straten aan Tiananmen in 1989. Geen vallende soldaat meer uit de Spaanse burgeroorlog, alleen nog het grijze landschap van Capa’s foto.
Er zijn werken gebaseerd op karaoke, Google Earth of op nieuwssites. De expo is grappig, dynamisch, meestal schreeuwlelijk en soms verleidelijk mooi, maar tegelijk erg eenzijdig. We kennen allemaal het internet met zijn bizarre aberraties. Gelukkig is dat niet het enige wat ons rest.
Bert DANCKAERT
‘From Here On’ tot 30 september in FoMu, Waalsekaai 47, Antwerpen. Open di-zo van 10-18u. www.fotomuseum.be
‘Beijing’, 2007 van Corinne Vionnet uit de serie Photo Opportunities
“We kennen allemaal het internet met zijn bizarre aberraties. Gelukkig is dat niet het enige wat ons rest.” Juist, maar in wat verschilt de ‘rest’ van wat ‘from here on’ ons voorschotelt of – anders gezegd – wat is eigenlijk de zin en de bedoeling van de tentoonstelling ‘from here on’? Daarop vind ik in deze bespreking alvast geen antwoord noch enige aanzet die tot een antwoord of dan toch tot een standpunt ter zake zou kunnen leiden. Wie wil weten wat er op het internet allemaal te zien is, neme zijn ‘muis’ en klikke, schuive, rolle…Daarvoor hebben we de beeldjes van ‘from here on’ echt niet nodig. Wie een sociale analyse of een sociale kritiek op (de inhoud van) het internet wil formuleren, neme pen en papier en schrijve. De reflexief-kritische ‘inhoud’ van de armzalige beeldjes van ‘from here on’ zal daarbij verbleken als krantenpapier in een sopje eau de Javel. Wie beeldend creatief/scheppend wil zijn, neme effectief ‘iets’ ter hand en gaat effectief, daad-werkelijk aan de slag en maakt – naar keuze, tweedimensionaal of driedimensionaal – iets wat voorheen nog niet bestond, zoals God het wezen Eva schiep uit een stukje rib van Adam. Daarvoor heeft een ware creatieve geest – een artiest, of hoe men het ook noeme – de ontelbare uniform dupliceerbare tweedimensionale prefab beeldjes op het internet geenszins nodig, integendeel het belemmert, vernauwt, begrenst en beperkt zijn creatieve horizon en de kracht van zijn scheppend vermogen. En hier wringt het schoentje van ‘from here on’, nl. in de woorden/gedachten/stellingnames neergeschreven in het ‘from here on’ MANIFEST waarin precies het tegenovergestelde naar voor wordt geschoven. De zin en de bedoeling van ‘from here on’ zit dus in de woorden van dit manifest, niet in de tentoongestelde internet beeldjes. Maar ‘woorden’ zijn nu eenmaal niet of moeilijk ’tentoonstelbaar’, trekken geen volk want lezen is lastig, tijdrovend én meer confronterend dan ‘kijken’ en – stel U voor – we zouden hierdoor eens kunnen gaan na-denken, ons een mening vormen, stelling nemen, standpunten innemen. Het is dit wat ik vooral mis in deze bespreking maar – meer algemeen – ook in de meeste kunsttijdschriften en in de (Vlaamse) ‘kunstkritiek’ waar het woord ‘kunst’ wel vlot uit de pen vloeit maar waar blijkbaar niemand kan of wil zeggen wat onder dit begrip precies moet worden verstaan of minstens dan toch wat de specifieke maatschappelijke rol en functie van ‘kunst’ feitelijk is, gesteld tegenover al wat geacht wordt niet onder het begrip ‘kunst’ te vallen. Ik moge – ter aanvulling – hier via een webschakel verwijzen naar een (Franstalige) blog waar wel ten gronde wordt ingegaan en gereageerd op de woorden in het ‘from here on’ manifest : http://litterature2point0.blogspot.be/2011/07/from-here-on-la-photographie-sans.htmlDeze blog – die specifiek de relatie literatuur/fotografie tot onderwerp heeft – bevat mijns inziens ook op andere punten interessant leesvoer.Tot slot nog dit: ik vraag me af wat Martin Parr – een ‘Grote Meneer’ in de hedendaagse (kunst)fotografie en één van de schrijvers-ondertekenaars van het ‘from here on’ manifest – ervan zou denken en hoe hij zou reageren indien zijn zorgvuldig bewaakte foto’s door uiterst creatief ingestelde internet-speurders in naam van de Kunst en het Ongelimiteerde Creatieve Doen van het internet zouden worden geplukt/gerukt en – al dan niet bewerkt of herwerkt of herschikt – als creatieve nieuwe ‘kunstwerken’ zouden worden tentoongesteld onder de naam en het auteurschap van deze creatieve nieuwe ‘fotografen-zonder-camera’? Zou hij dan blij en content zijn en juichen voor de positieve weerklank die het door hem onderschreven manifest heeft uitgelokt of zou hij zich naar de rechter reppen om de creatieve internet-kunstenaars meedogenloos te dagvaarden en te laten veroordelen wegens diefstal van zijn auteursrechtelijk beschermde ‘intellectuele eigendom’? Ik durf te wedden op het laatste, mede gelet op de gespleten, dubbelzinnige natuur van Mijnheer Parr, de Fotograaf die nog altijd zelf de wereld rond trekt om met een echte camera de plaatjes te schieten die hij nadien tegen artistiek afgewogen prijzen aan de man brengt! Ethiek in de ‘kunst’, in de (kunst) fotografie, het is een heet hangijzer waarover in het ‘from here on’ manifest en ook niet in deze bespreking van de ‘from here on’ tentoonstelling met geen woord, geen punt, geen komma wordt gerept!
Het doet deugd eens iets zinnig te lezen omtrend deze tentoonstelling.
Persoonlijk vind ik de kwaliteit ervan bedroevend en het uitgangspunt, ofschoon ik helemaal geen tegenstander ben van een concept gebasseerd op collage (indien dit meer persoonlijke creatieve inbreng omvat), ondermaats.
fotografie en collage zijn mijn inziens twee verschillende diciplines, dewelke gecombineerd kunnen worden, maar ze kunnen elkaar niet vervangen, een museum is wel de laatste instantie die het tegendeel zou moeten beweren.
mvrgr.
Abrimont (http://users.telenet.be/Abrimont : ja, een fotosite, wat had u gedacht ?)