Goddelijk Düsseldorf

Vergeet de kerstmarkten met hun glühwein, kerstkoekjes en regionale streekgerechten, al dan niet met terreurdreiging. Trek niet naar Düsseldorf om er Altbier te drinken of haxenfleisch te bestellen maar laat u in de rijkste stad van de deelstaat Noordrijn-Westfalen bedwelmen door het schitterend aanbod ‘goddelijke’ kunst.

Om met de ‘highlight’ te beginnen: de tentoonstelling van Zurbarán is uitgebreider dan diegene die u wellicht zag in BOZAR. De Spaanse barokschilder, Fransico de Zurbarán (1598-1664) tijdgenoot en vriend van Velásquez, verbleef het grootste deel van zijn leven in Sevilla waar hij zich toelegde op religieuze onderwerpen die hij meestal in opdracht van kloosterordes of kerken realiseerde. Velásquez was de schilder van het hof en de adel terwijl de minder bekende Zurbarán heiligen, martelaars en monniken verbeeldde. De tentoonstelling in het Museum Kunstpalast is uitgebreider dan die in BOZAR. Het meest verrassend is de toevoeging van acht stillevens geschilderd door Zurbaráns zoon, Juan de Zurbarán die op 29-jarige leeftijd overleed ten gevolge van de pestepidemie.

Centrale expo in deze ‘goddelijke tocht’ door Düsseldorf is de schitterende expo ‘The Problem of God’ in K21, uitgebreid besproken in <H>ART #147 door Paul Depondt. Deze tentoonstelling onderzoekt christelijke invloeden in de beeldtaal van hedendaagse kunstenaars waaronder ook enkele Belgen zoals Berlinde de Bruyckere, Kris Martin, Michael Borremans of Francis Alÿs. Naast formele of inhoudelijke verwijzingen naar religie blijken er ook heel wat overlappingen te bestaan tussen de kunstpraktijk en geloofsbeleving. Het streven naar spiritualiteit, de sublieme ervaring of het lijden zijn terugkerende subthema’s. Vooral op de benedenverdieping werkt het ensemble grandioos met onder meer sterke combinaties van werk van bijvoorbeeld Berlinde de Bruyckere met Francis Bacon en Boris Mikhailov.

De expo ‘Ego Update’ in NRW Forum mikt op een breed en jong publiek waarbij het thema van de ‘selfie’ uitgespeeld wordt. Wat getoond wordt, is fotografie in zijn meest banale en vulgaire vorm. Uiteraard is de selfiecultuur een niet te negeren maatschappelijk fenomeen maar in deze expo veel te kritiekloos en als een pretpark behandeld. We zien een skateboardramp volgekleefd met foto’s die mensen van hun voeten maakten en ze vervolgens op het internet postten (installatie van Erik Kessels) of de foto’s die Martin Parr van zichzelf liet maken in fotostudio’s her en der in de wereld. Het meest treffend vat het werk van Kurt Kaviezel deze expo samen: een verzameling van geeuwende mensen voor hun webcam. Deze kermis van uitvergrote oppervlakkige schermafbeeldingen is een flauw doorslagje van het zelfverklaarde statement van de expo ‘From Here On’ die enkele jaren geleden op het fotofestival van Arles gepresenteerd werd.

Een niet te missen privécollectie is de Julia Stoschek Collection, ondergebracht in een schitterend gerenoveerd industrieel pand. De verzameling legt de focus op time-based media art en de zorgvuldigheid waarmee vooral video en film-werk getoond wordt, is adembenemend. Momenteel loopt er een tentoonstelling van de Franse kunstenaar Cyprien Gaillard (Parijs, 1980) en van de Amerikaanse Trisha Donnely (San Fransico, 1974).

Hombroich

Net buiten Düsseldorf (maar makkelijk met openbaar vervoer te bereiken) ligt het bekende Insel Hombroich. Oorspronkelijk een privéverzameling van Karl-Heinrich Müller (1936-2007) die een uniek museumpark liet bouwen waarbij de ervaring van natuur, beeldende kunst uit diverse periodes en architectuur een uniek samenspel aangaan. In verschillende paviljoenen die je bereikt via een wandeling door het park werd werk opgesteld zonder enige beschrijving of situering (en zonder bewaking!). Kunst uit de oudheid gaat er een dialoog aan met werk uit de 20ste eeuw. Sommige paviljoenen zijn leeg waardoor de architectuur zelf sculptuur wordt.

Iets verderop ligt Raketenstation Hombroich. Deze voormalige Navo-kruisrakettenlanceerbasis werd in 1990 ontruimd na het beëindigen van de koude oorlog. De gefortuneerde verzamelaar Karl-Heinrich Müller kocht de site in 1994 om er het militaire erfgoed, kunst, wetenschap en natuur te laten dialogeren. De Langen Foundation is er -naast een aantal andere paviljoenen-sedert 2004 gevestigd in een gebouw van de Japanse autodidact-architect Tadao Ando (Osaka, 1941). Daar loopt nu een tentoonstelling van de Deens-IJslandse kunstenaar Olufar Eliasson (Kopenhagen, 1967). Alle werken uit deze grote expo komen uit de privéverzameling van de Boros Collection in Berlijn en overspannen de periode 1994-2015. De wisselwerking tussen de minimalistische architectuur van Ando en de ervaringsgerichte werken van Eliasson komt heel dicht bij ‘het sublieme’ of de verpletterende kracht van wat we gemakshalve als ‘schoonheid’ omschrijven.

Bert DANCKAERT

‘Zurbarán, Meister der Details’ tot 31 januari 2016 in Museum Kunstpalast, Ehrenhof 4-5, Düsseldorf. Open di-zo 11-18u, do tot 21u. Inkom 12/9,5/1 euro www.smkp.de

‘The Problem of God’ tot 24 januari 2016 in K21, Ständehausstr. 1, Düsseldorf. Open di-vrij 10-18u, za-zo 11-18u. Inkom 12/10 euro. www.kunstsammlung.de

‘Ego Update’ tot 17 januari 2016 in NRW Forum, Ehrenhof 2, Düsseldorf. Open di-zo 11-20u, vrij tot 22u. Inkom 6/3,5 euro. www.nrw-forum.de

‘Number ten: Trisha Donnely’ en ‘Number eleven: Cyprien Gaillard’ tot 14 februari 2016 in Julia Stoschek Collection. Open za-zo 11-18u. Inkom vrij. www.julia-stoschek-collection.net

Museum Insel Hombroich, open ma-zo van 10-17u (november-maart), tot 18u (oktober) en tot 19u (april-september). Minkel 2, Neuss. Inkom 15/7 euro (eenvoudige lunch inbegrepen). www.inselhombroich.de

‘Olafur Eliasson, Werke aus der Sammlung Boros’ in de Langen Foundation tot 21 februari 2016. Open ma-zo 10-18u. Inkom 7,5/5 euro. www.langenfoundation.de

Langen Foundation, Raketenstation Hombroich