WILDPLAKKEN

Trage tijd en schijnbare rust

Van de Italiaanse fotograaf Guido Guidi (Cesena, 1941) loopt nog tot 11 december een bijzondere expo in Fondation A. Op kleine formaten bespeelt Guidi bedrieglijk eenvoudige thema’s. We zien gebouwen, alledaagse situaties, portretten. Hier en daar ook een sequentie van twee of meerdere beelden die een verloop in de tijd suggereren. Het is de dwingende bescheidenheid die dit werk zo treffend – en vandaag zo zeldzaam – maakt.

Geen spektakel in het werk van Guidi. Geen vaste recepten ook of formele prescripties. Zijn foto’s ademen de schijnbare rust uit van een klein Italiaans stadje, zoals Cesena waar de fotograaf geboren werd. We zien de gebouwen, de bewoners, de zon die schaduwen tekent in het landschap. Er is geen narratief, zelfs haast geen suggestie. Guidi maakt foto’s om de alledaagse realiteit op te lossen, te vatten in de foto ervan. Het grootste verschil tussen het ‘echte’ leven en de foto is dat de foto onbeweeglijk is. ‘Bevroren tijd’ zoals de Amerikaanse fotograaf Stephen Shore het ooit beschreef. Foto’s maken ons pijnlijk duidelijk dat de tijd nooit stilstaat, dat de zon steeds verder schuift, de sporen van autobanden in de sneeuw snel zullen smelten en de blik van onze naasten nooit meer dezelfde zal zijn.

Guidi werd in 1941 in Cesena geboren en studeerde architectuur en industriële vormgeving in Venetië. Een grootoom leerde hem de camera kennen en tijdens zijn opleiding in Venetië ontdekte hij ten volle de mogelijkheden van de fotografie. Guidi zou één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de hedendaagse Italiaanse fotografie worden. Hij stelde onder meer tentoon op de biënnale van Venetië, het fotomuseum van Winterthur, het Guggenheim in New York of het Centre Pompidou in Parijs. Die staat van dienst is eigenlijk verwonderlijk omdat Guidi’s werk zo ingetogen en stil is. Het werk van Guido Guidi is traditioneel en beïnvloed door klassieke fotografen zoals Paul Strand, Eugène Atget of Walker Evans maar net zo goed door de geschiedenis van de schilderkunst of de architectuur. Het is precies dat trage respect en de overtuiging voor de eenvoud die dit werk zo treffend oprecht maakt. De foto’s van Guidi lijken geen andere ambitie te hebben dan telkens weer een oplossing te vinden om de wereld te vatten op het matglas van het zwarte doosje dat de camera is.

De foto’s op de expo bestrijken een periode vanaf de vroege jaren zeventig tot vandaag. Vanaf de jaren tachtig begon Guidi ook in kleur te werken. De 21 vintage c-prints uit deze periode hebben door hun subtiele verkleuring een extra melancholische dimensie. Heel wat foto’s werden op het vierkante 6×6 formaat gemaakt. Ook bijzonder mooi zijn de foto’s die gemaakt werden met een 8×10” technische camera. Naast alle Pinterest-, Facebook- of Instagramgeweld is de ‘slow photography’ van Guido Guidi een zegen en terugkeer naar diepgang en verstilling. Fotografie heeft (laten we hopen) haar vulgairste hoogtepunt bereikt, in kwalitatieve persfotografie wordt haast niet meer geïnvesteerd en de stroom aan digitale data is zo’n eindeloze willekeur geworden dat de historici van de toekomst er ongetwijfeld in verstrikt zullen geraken.

Eén van de meest recente beelden op de tentoonstelling, ‘Cesena, 2016’, toont een tafel met een plastic blauw geruit tafellaken, een ‘toile cirée’ in de volksmond. Op de tafel staan her en der de restanten van een dagelijkse ontmoeting: een karaf water, keukenrol, een onderzetter van kurk, een bord, een kopje, een glas voor een kind met stripfiguur… Iedereen lijkt vertrokken te zijn, er zit niemand meer aan de tafel. Aan één kant van de tafel is het tafelkleed afgesleten. Het blauw-geruite opdruksel is half verdwenen en verraadt wie het vaakst aan die kant van de tafel heeft gezeten. Opnieuw een poëtisch spoor dat het trage verloop van de tijd suggereert, vastgehouden door het licht dat zich vastbeet op de film van de fotograaf.

Bert DANCKAERT

‘Col Tempo’ van Guido Guidi tot 11 december 2016 in Fandation A Stichting, Van Volxemlaan 304, 1190 Brussel (nabij Wiels). Open do-zo van 13 tot 18u (en op afspraak). 4/2 euro.

Guido Guidi, Cesena 2016

Horizontaal versus verticaal

‘Aqua Arbor’ van Marie-Françoise Plissart in de Botanique

Marie-Françoise Plissart is al jaren een vaste waarde in de Belgische fotoscène. Tot eind januari loopt een uitgebreide tentoonstelling van haar werk in de Botanique te Brussel. ‘Aqua’ bestaat uit fotocollages op groot formaat terwijl ‘Arbor’ foto’s van bomen samenbrengt van de afgelopen twintig jaar.

Rode draad doorheen het werk van de Brusselse fotograaf Marie-Françoise Plissart zijn verbindingen en ontmoetingen. Zij verwierf bekendheid met de foto’s die ze van haar thuisbasis Brussel maakte – vaak vanop de daken – neerkijkend op het organisch kluwen van gebouwen en straten dat zich beneden voltrekt. Een ‘onwerkelijk’ perspectief ook, als in een droom of met het overzicht van de engelen in de bekende film ‘Der Himmel über Berlin’ van Wim Wenders.

Tijd en ruimte

In de Botanique toont ze twee grote reeksen onder de titel ‘Aqua Arbor’. Op de benedenverdieping is dat ‘Aqua’, een nieuw ensemble van fotocollages gewijd aan verschillende zeeën gaande van de Noordzee, de Chinese, Baltische Zee tot de Stille en Atlantische Oceaan. Op de bovenverdieping lijkt het er klassieker aan toe te gaan met een verzameling bomen onder de noemer ‘Arbor’, die ze de afgelopen twintig jaar her en der fotografeerde. In beide gevallen wordt de fotografie gebruikt voor een spel met metaforen en niet om er documentair- geografische feiten mee weer te geven. De fotocollages van de serie ‘Aqua’ onderstrepen dit extra door hun radicale vorm; het gaat om samengestelde beelden die telkens bestaan uit negen of twaalf tegen elkaar geschoven zwart-witfoto’s. Terwijl de horizon ‘logisch’ doorloopt doorheen de beelden, valt het totale beeld uit elkaar in een caleidoscopisch geheel dat bestaat uit verschillende momentopnamen in de tijd met verschillende perspectieven op hetzelfde zeelandschap. Zo ondermijnt Plissart één van de fundamentele kenmerken van de fotografie, met name de registratie van een gegeven gezien vanop één standpunt en op één moment in de tijd. Fotografie als enkelvoudige cesuur in ruimte en tijd, zeg maar. Deze strategie is te vergelijken met het conceptuele fotowerk van David Hockney die vanuit zijn achtergrond als schilder (en met de attitude van een kubist) verschillende foto’s aan elkaar reeg waardoor in het beeld een wandeling doorheen de tijd ontstond en een beweging rond, voor en achter zijn onderwerpen gemaakt werd.

Bij Plissart is de invulling minder conceptueel dan bij Hockney en eerder filosofisch en emotioneel. Haar werk is een zoektocht naar spanning en evenwicht met esthetische zwartwitbeelden. De stemming die de composities uitstralen is hierbij belangrijk maar nog meer hun metaforische betekenis van oneindigheid, het water als bindmiddel tussen de verschillende continenten, de beweeglijkheid en het mysterie. Plissart construeert haar marines vanop het vaste land (op een beeld na dat in volle zee werd opgenomen: Hongkong, 2008) waardoor we veeleer wegkijken dan vaststellen waar we ons bevinden. De beelden stralen een (filosofisch) verlangen uit, de blik is gericht op het onbereikbare. En het water is daarbij het oerelement dat de wereld samenhoudt.

Interconnectiviteit

Op de bovenverdieping van de Botanique toont Plissart onder de titel ‘Arbor’ een serie ‘unieke ontmoetingen met de natuur’ wat neerkomt op foto’s met- of van bomen. Opnieuw is het metaforische potentieel van ‘de boom’ de basis voor het samenbrengen van deze verzameling. Ook hier reizen we doorheen de wereld terwijl we over die wereld niet veel te weten komen; alleen het onderschrift verraad waar de foto’s gemaakt werden. Het generische karakter is hier belangrijk, net zoals bij het water. Niet wát ze zijn, maar waarvoor de bomen kunnen staan, bepaalt hun potentieel.

“Bomen bevolken fabels, legendes en dromen”, schrijft Véronique Danneels in de zaaltekst, “ze tekenen beweeglijke schaduwen en schetsen perspectieven (…) ze verenigen de elementen en de tijd in het heden”. Bomen staan net zoals de zeeën symbool voor interconnectiviteit, het doorgeven van leven en kennis. Daarom dwingen bomen respect af, ze zijn de stille en wijze getuigen van het verloop van de tijd en dus het geheugen van de geschiedenis. Waar de zeeën met hun horizonten breedte en stabiliteit beklemtonen, staan de bomen met hun verticaliteit voor vooruitstreven en energie.

Bert DANCKAERT

‘Aqua Arbor’ van Marie-Françoise Plissart tot 31 januari 2016 in de Botanique, Koningstraat 236, 1210 Brussel. Open wo-zo van 12 tot 20u. Vrije toegang.

www.botanique.be

Marie-Françoise Plissart, Cap Blanc Nez