Horizontaal versus verticaal
‘Aqua Arbor’ van Marie-Françoise Plissart in de Botanique
Marie-Françoise Plissart is al jaren een vaste waarde in de Belgische fotoscène. Tot eind januari loopt een uitgebreide tentoonstelling van haar werk in de Botanique te Brussel. ‘Aqua’ bestaat uit fotocollages op groot formaat terwijl ‘Arbor’ foto’s van bomen samenbrengt van de afgelopen twintig jaar.
Rode draad doorheen het werk van de Brusselse fotograaf Marie-Françoise Plissart zijn verbindingen en ontmoetingen. Zij verwierf bekendheid met de foto’s die ze van haar thuisbasis Brussel maakte – vaak vanop de daken – neerkijkend op het organisch kluwen van gebouwen en straten dat zich beneden voltrekt. Een ‘onwerkelijk’ perspectief ook, als in een droom of met het overzicht van de engelen in de bekende film ‘Der Himmel über Berlin’ van Wim Wenders.
Tijd en ruimte
In de Botanique toont ze twee grote reeksen onder de titel ‘Aqua Arbor’. Op de benedenverdieping is dat ‘Aqua’, een nieuw ensemble van fotocollages gewijd aan verschillende zeeën gaande van de Noordzee, de Chinese, Baltische Zee tot de Stille en Atlantische Oceaan. Op de bovenverdieping lijkt het er klassieker aan toe te gaan met een verzameling bomen onder de noemer ‘Arbor’, die ze de afgelopen twintig jaar her en der fotografeerde. In beide gevallen wordt de fotografie gebruikt voor een spel met metaforen en niet om er documentair- geografische feiten mee weer te geven. De fotocollages van de serie ‘Aqua’ onderstrepen dit extra door hun radicale vorm; het gaat om samengestelde beelden die telkens bestaan uit negen of twaalf tegen elkaar geschoven zwart-witfoto’s. Terwijl de horizon ‘logisch’ doorloopt doorheen de beelden, valt het totale beeld uit elkaar in een caleidoscopisch geheel dat bestaat uit verschillende momentopnamen in de tijd met verschillende perspectieven op hetzelfde zeelandschap. Zo ondermijnt Plissart één van de fundamentele kenmerken van de fotografie, met name de registratie van een gegeven gezien vanop één standpunt en op één moment in de tijd. Fotografie als enkelvoudige cesuur in ruimte en tijd, zeg maar. Deze strategie is te vergelijken met het conceptuele fotowerk van David Hockney die vanuit zijn achtergrond als schilder (en met de attitude van een kubist) verschillende foto’s aan elkaar reeg waardoor in het beeld een wandeling doorheen de tijd ontstond en een beweging rond, voor en achter zijn onderwerpen gemaakt werd.
Bij Plissart is de invulling minder conceptueel dan bij Hockney en eerder filosofisch en emotioneel. Haar werk is een zoektocht naar spanning en evenwicht met esthetische zwartwitbeelden. De stemming die de composities uitstralen is hierbij belangrijk maar nog meer hun metaforische betekenis van oneindigheid, het water als bindmiddel tussen de verschillende continenten, de beweeglijkheid en het mysterie. Plissart construeert haar marines vanop het vaste land (op een beeld na dat in volle zee werd opgenomen: Hongkong, 2008) waardoor we veeleer wegkijken dan vaststellen waar we ons bevinden. De beelden stralen een (filosofisch) verlangen uit, de blik is gericht op het onbereikbare. En het water is daarbij het oerelement dat de wereld samenhoudt.
Interconnectiviteit
Op de bovenverdieping van de Botanique toont Plissart onder de titel ‘Arbor’ een serie ‘unieke ontmoetingen met de natuur’ wat neerkomt op foto’s met- of van bomen. Opnieuw is het metaforische potentieel van ‘de boom’ de basis voor het samenbrengen van deze verzameling. Ook hier reizen we doorheen de wereld terwijl we over die wereld niet veel te weten komen; alleen het onderschrift verraad waar de foto’s gemaakt werden. Het generische karakter is hier belangrijk, net zoals bij het water. Niet wát ze zijn, maar waarvoor de bomen kunnen staan, bepaalt hun potentieel.
“Bomen bevolken fabels, legendes en dromen”, schrijft Véronique Danneels in de zaaltekst, “ze tekenen beweeglijke schaduwen en schetsen perspectieven (…) ze verenigen de elementen en de tijd in het heden”. Bomen staan net zoals de zeeën symbool voor interconnectiviteit, het doorgeven van leven en kennis. Daarom dwingen bomen respect af, ze zijn de stille en wijze getuigen van het verloop van de tijd en dus het geheugen van de geschiedenis. Waar de zeeën met hun horizonten breedte en stabiliteit beklemtonen, staan de bomen met hun verticaliteit voor vooruitstreven en energie.
Bert DANCKAERT
‘Aqua Arbor’ van Marie-Françoise Plissart tot 31 januari 2016 in de Botanique, Koningstraat 236, 1210 Brussel. Open wo-zo van 12 tot 20u. Vrije toegang.
www.botanique.be
Marie-Françoise Plissart, Cap Blanc Nez
