Façades en concepten
In Fondation A Stichting te Brussel loopt een tentoonstelling van de belangrijke Amerikaanse fotograaf Lewis Baltz. De expo geeft een overzicht van Baltz’ werk en vangt aan bij ‘The Prototype Works’ (1967-1973), het recentste werk uit de expo is Venezia-Marghera (1999-2000).
Lewis Baltz (1945, Newport, VS) begon in 1967 het snel veranderende landschap vast te leggen in zijn geboortestreek Zuid-California waar de urbanisatie sneller om zich heen greep dan waar ook in de wereld. Hij focuste daarbij op de uniformiteit van bouwstructuren, industriële gebouwen of parkings. Op de kleine, minimalistisch uitgepuurde foto’s werden banale façades omgevormd tot subtiele composities waarbij een strak formalisme gecombineerd werd met een ecologisch en sociaal bewustzijn. De invloed van toenmalige stromingen zoals minimalisme, popart en conceptuele kunst waarmee Lewis Baltz in contact kwam via Leo Castelli Gallery waar hij zijn werk exposeerde in 1967, is voelbaar in Baltz’ strak documentaire zwart-witfoto’s.
In 1975 nam Lewis Baltz deel aan de iconische tentoonsteling ‘New Topographics, Photographs of a Man-Atered Landscape’ in het George Eastman House in Rochester (NY). Een nieuwe fotografische generatie werd er door curator William Jenkins in kaart gebracht met – naast Baltz – vertegenwoordigers zoals Bernd en Hilla Becher, Stephen Shore of Robert Adams. Allemaal richtten ze hun camera op industriële of commerciële onderwerpen of legden ze de focus op de urbane periferie of het betekenisloze braakland dat onze steden aan elkaar rijgt. Het begrip van de non-plaats werd er geboren en vaak werd de camera gebruikt als een wetenschappelijk, haast topografisch meettoestel. De romantiek van landschapsfotografen als Ansel Adams of de subjectiviteit van straatfotografie uit de jaren 60 werd ingeruild voor een analytische blik en een schijnbare afstandelijkheid.
Rasters
Na zijn deelname aan ‘New Topographics’ ging Lewis Baltz steeds vaker in sequenties werken die hij als grote rasters exposeerde. Voorbeelden hiervan zijn Park City (1978-1981) of San Quentin Point (1981-1983) en nemen respectievelijk een ski resort in aanbouw en een vuilnisbelt als onderwerp. Het is jammer dat van deze belangrijke periode geen werken op de expo te zien zijn.
In de late jaren 80 verhuist Baltz naar Parijs en evolueert zijn werk van een documentaire stijl naar spectaculair ruimtelijk werk waarbij hij gevonden beeldmateriaal combineert met eigen foto’s. ‘Ronde de Nuit’ (1992-1995) bestaat uit een twaalf meter lange installatie waarop beelden van bewakingscamera’s afgewisseld worden met stills uit Alphaville, een film van Jean-Luc Goddard uit 1965. Baltz: “Je weet niet meer wie de bewaker en wie de bewaakte is.” De onrust die dit werk genereert is verrassend actueel in het licht van het recente NSA-schandaal. Van ‘Ronde de Nuit’ is op de expo een maquette te zien, net als van vergelijkbare werken ‘Docile Bodies’ (1994) en ‘The Politics of Bacteria’ (1995).
Op de tentoonstelling gaat veel aandacht naar ‘The Deads in Newport’ (1989-1995) dat een moordzaak uit 1947 als uitgangspunt neemt. Een jacht werd met dynamiet tot ontploffing gebracht waarbij de steenrijke Walter E. Overell en diens vrouw om het leven kwamen. Overells 17-jarige dochter en haar verloofde werden beschuldigd van dubbele moord. De processen sleepten zes maanden aan en de media sprongen massaal op het verhaal dat meer en meer op een Hitchcock film begon te lijken. Uiteindelijk werden de beschuldigden vrijgesproken. De vader van Lewis Baltz zou tijdens het proces als expert opgeroepen zijn wat het hele verhaal een autobiografische dimensie geeft terwijl aan de andere kant fictie en realiteit mekaar lijken te ontmoeten. Dit werk – dat in 1995 als interactieve cd-rom werd uitgegeven – bestaat voornamelijk uit foto’s uit de tijd van het proces, tekst en krantenknipsels.
Het werk van Baltz evolueerde steeds verder weg van de minimalistische documentaire fotografie waarmee het begon in 1967. Het meest recente werk op de expo neemt Venetië als onderwerp (‘Venezia-Marghera’, 1999-2000) en is een droog conceptueel werk over het museum dat de stad Venetië is te midden van zware industrie.
Bert DANCKAERT
‘Only Exeptions’ van Lewis Baltz tot 30 maart 2014 in Fondation A Stichting, Van Volxemlaan 304, Brussel (vlakbij Wiels). Open do – zo van 13 tot 18u. Inkom 4/2 €. www.fondationastichting.be
De tentoonstelling is een coproductie met Le Bal in Parijs waar ze te zien zal zijn vanaf 22 mei tot 24 augustus 2014.
Lewis Baltz’, Embarcadero Center A, 1967, The Prototype Works. © Lewis Baltz, Courtesy Galerie Thomas Zander, Keulen.
